হস্তান্তৰযোগ্য দলিল - বেংকিং আৰু বিত্ত -পাঠ ২ - দশম শ্ৰেণী -বাণিজ্য পৰিচয়- Negotiable Instrument - Banking and Finance - Chapter 2 - Class 10 - Introduction to Commerce

প্ৰশ্নাৱলীঃ

১৷ হস্তান্তৰযোগ্য  দলিল কি হয় ?  এনেবোৰ  দলিলৰ  হস্তান্তৰকৰণৰ  প্ৰকাৰসমূহ  বৰ্ণনা কৰা ৷

উত্তৰঃ হস্তান্তৰযোগ্য দলিল আইন 1881 অনুযায়ী হস্তান্তৰযোগ্য দলিল হৈছে '' প্ৰতিশ্ৰুতি পত্ৰ, বিনিময় বিল আৰু চেক যি নিৰ্দেশ অনুযায়ী অথবা ধাৰণকাৰী সকলৰ প্ৰতি প্ৰদেয় হয় ৷ 

  এনেবোৰ  দলিলৰ  হস্তান্তৰকৰণৰ  প্ৰকাৰসমূহ তলত  বৰ্ণনা কৰা হ'ল - 

বিতৰণৰ দ্বাৰা হস্তান্তৰঃ 

   যেতিয়া এখন প্ৰতিশ্ৰুতি পত্ৰ অথবা এখন বিনিময় বিল অথবা এখন চেক ধাৰকজনৰ প্ৰতি দেয় হয়, তেতিয়া দলিলখন বিতৰণৰ দ্বাৰা হস্তান্তৰ কৰা হয় ৷ এনেক্ষেত্ৰত দলিল প্ৰেৰকজনৰ বা প্ৰেৰণকাৰীজনৰ হস্তান্তৰৰ প্ৰয়োজন নহয় আৰু দলিল গ্ৰহণকাৰীজন ধাৰণকাৰী হিচাবে বিবেচিত হয় ৷

 উদাহৰণঃ ধাৰণকাৰীৰ প্ৰতি প্ৰদেয় হস্তান্তৰযোগ্য দলিল এখন A নামৰ ব্যক্তিজনে B নামৰ ব্যক্তিজনৰ এজেন্টজনক  B ৰ হৈ গ্ৰহণ কৰিবলৈ প্ৰেৰণ কৰে ৷ এনেক্ষেত্ৰত দলিলখন হস্তান্তৰযোগ্য হয়৷ 

পৃষ্ঠাংকন আৰু বিতৰণৰ দ্বাৰা হস্তান্তৰঃ

 

     নিৰ্দেশ অনুযায়ী প্ৰদেয় একন প্ৰতিশ্ৰুতি পত্ৰ অথবা এখন বিনিময় বিল অথবা এখন চেক পৃষ্ঠাংকন আৰু বিতৰণৰ দ্বাৰা হস্তান্তৰ হয় ৷ যেতিয়ালৈকে দলিল প্ৰেৰণকাৰীজন দলিলখনৰ পৃষ্ঠাভাগত হস্তান্তৰ নকৰে আৰু প্ৰেৰণ নকৰে ৷ তেতিয়ালৈকে দলিল গ্ৰহণকাৰীজন দলিলখনৰ ধাৰণকাৰী হিচাবে অভিহিত নহয় ৷ 

২৷ প্ৰতিশ্ৰুতি  পত্ৰ  কি হয় ? প্ৰতিশ্ৰুতি  পত্ৰ  এখনৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ  প্ৰকৃতিসমূহ  বৰ্ণনা কৰা ৷

উত্তৰঃ প্ৰতিশ্ৰুতি পত্ৰ হৈছে এখন লিখিত দলিল যিখন দলিলত প্ৰস্তুতকাৰীজনৰ হস্তাক্ষৰ থাকে আৰু দলিলখনে দলিল গ্ৰহণকৰোতা বা ধাৰণকাৰীজনক এক নিৰ্দিষ্ট পৰিমানৰ ধন প্ৰদান কৰিবলৈ চৰ্তবিহীন প্ৰতিশ্ৰুতি প্ৰদান কৰে ৷ 

           প্ৰতিশ্ৰুতি  পত্ৰ  এখনৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ  প্ৰকৃতিসমূহ তলত  বৰ্ণনা কৰা হ'ল - 

১৷ প্ৰতিশ্ৰুতি পত্ৰ লিখিত হয় ৷ 

২৷ এই দলিলে চৰ্তবিহীন প্ৰতিশ্ৰুতি অন্তৰ্গত কৰে ৷

৩৷ দলিলখনত দলিল প্ৰস্তুতকাৰীজনে হস্তাক্ষৰ কৰে 

৪৷ প্ৰদেয় ধন নিৰ্দিষ্ট পৰিমানৰ হয় 

৫৷ দলিলখনত স্পষ্টভাৱে ধন প্ৰদানত প্ৰতিশ্ৰুতি প্ৰদান কৰা হয় 

৬৷ প্ৰতিশ্ৰুতত পত্ৰত দুটা পক্ষ থাকে - প্ৰস্তুতকাৰী আৰু গ্ৰহণকাৰী 

৩৷ বিনিময় বিল কি হয়? বিনিময় বিল এখনৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ  প্ৰকৃতিসমূহ  বৰ্ণনা  কৰা ৷ 

উত্তৰঃ বিনিময় বিল হৈছে চৰ্তবিহীন নিৰ্দেশযুক্ত এখন লিখিত দলিল, যি দলিলত দলিল প্ৰস্তুতকৰ্তাজনৰ নিৰ্দেশনা অনুযায়ী এজন ব্যক্তিক অথবা দলিল গ্ৰহণকাৰীজনক এক নিৰ্দিষ্ট পৰিমাণৰ ধন প্ৰদান কৰা হয় ৷ 

   বিনিময় বিল  এখনৰ প্ৰকৃতিসমূহ তলত উল্লেখ কৰা হ'ল  - 

১/ বিনিময় বিল লিখিত হয় 

২/ এই দলিলে ধন প্ৰদানৰ নিৰ্দেশনা অন্তৰ্গত কৰে 

৩/ ধন প্ৰদানৰ নিৰ্দেশনা চৰ্তবিহীন হয় 

৪/ প্ৰদেয় ধন নিৰ্দিষ্ট পৰিমাণৰ হয় 

৫/ বিনিময় বিল প্ৰস্তুতকাৰীজনক Drawer  হিচাবে বিল গ্ৰহণকাৰীজনক Drawer হিচাবে আৰু যিজন ব্যক্তিক ধন প্ৰদান কৰা ৷ তেওঁক Payee হিচাবে অভিহিত কৰা হয় ;

৬৷ দলিলখনত Drawer য়ে হস্তান্তৰ কৰে ৷ 

৪৷ চেক কি হয় ? চেক এখনৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ  প্ৰকৃতিসমূহ বৰ্ণনা কৰা ৷

উত্তৰঃ চেক হৈচে েক ধৰণৰ হস্থন্তৰযোগ্য দলিল যি দলিলে বেংকক Drawer-ৰ একাউন্ঠৰ পৰা এক নিৰ্দিষ্ট পৰিমাণৰ ধন এজন বিশেষ ব্যক্তি বা দলিল গ্ৰহণকাৰীজনক প্ৰদান কৰিবলৈ চৰ্তবিহীন নিৰ্দেশ প্ৰদান কৰে ৷ 

       চেক এখনৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰকৃতিসমূহ তলত বৰ্ণনা কৰা হ'ল - 

১/ চেক লিখিত হয় আৰু ইয়াত জমাকাৰী বা Drawee য়ে হস্তাক্ষৰ কৰিব লাগে ৷ 

২/ ইয়াত এক চৰ্তবিহীন নিৰ্দেশ থাকে ৷

৩/ চেক গ্ৰহণকাৰীজন এক নিৰ্দিষ্ট ব্যক্তি হ'ব লাগে ৷ 

৪/ উল্লেখিত ধনৰ পৰিমান নিৰ্দিষ্ট হ'ব লাগে আৰু ধনৰ পৰিমান সংখ্যা আৰু আখৰ দুয়ো ক্ষেত্ৰতে স্পষ্ট হ'ব লাগে ৷ 

৫/ চেকৰ সাধাৰণতে তিনিটা পক্ষ থাকেঃ

Drawer: 

যিজন ব্যক্তিয়ে চেকখন প্ৰস্তুত কৰে অৰ্থাৎ যিজন ব্যক্তিয়ে চেকখনত হস্তান্তৰ কৰে আৰু বেংকক ধন প্ৰদান কৰিবলে নিৰ্দেশ দিয়ে ৷ 

 Drawee:

হিতাধিকাৰী বা সেইজন ব্যক্তি যাক ধন প্ৰদান কৰা হয় ৷ 

Payee: 

যিজন ব্যক্তিয়ে ধন লাভ কৰে ৷

৬/ চেক সদায়  এক নিৰ্দিষ্ট বেংকলৈ প্ৰেৰণ কৰা হয় ৷ 

৭/ চেক সদায় দাবী বা চাহিদা অনুযায়ী প্ৰদেয় হয় ৷ 

৫৷ চেকৰ বিভিন্ন  প্ৰকাৰসমূহ কি কি ? 

উত্তৰঃ চেকৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰসমূহ হ'ল - 

(ক) ৰেখাংকিত চেক 

(খ) মুকলি চেক

(গ) বাহক চেক 

(ঘ)নিৰ্দেশ চেক 

(ঙ) অগ্ৰিম দিনাংক চেক 

(চ) পশ্চাদম্যাদী চেক 

(ছ) চীৰ্ণবিচ্ছিন্ন চেক 

(জ) পৰৱৰ্ত্তী দিনাংক চেক