Gaaruhokol - Boisitramai Axom - Class IX [ গাৰোসকল ( গাৰো সাহিত্য সভা )- বৈচিত্ৰ্য়ময় অসম -নৱম শ্ৰেণী ]

                           গাৰোসকল ( গাৰো সাহিত্য সভা )

গাৰোসকল

গাৰোসকল প্রাচীন কালৰে পৰা অসমত বসবাস কৰি অহা এটা জনগোষ্ঠী। এওঁলোকৰ কিছুমানে

বৃহত্তৰ মঙ্গোলীয় ঠালৰ বুলি দাবী কৰে। গাৰোসকল ভাষিক দিশৰ পৰা ইন্দো-চীনৰ অন্তৰ্গত তিব্বত

বর্মীয় বড়ো ঠালৰ লোক।

       বর্তমান এই জনগোষ্ঠীৰ লোকসকলে পশ্চিম বঙ্গৰ পৰা আদিকৰি উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ প্ৰায় প্ৰতিখন

ৰাজ্যত সিচৰতি হৈ থকাৰ উপৰিও বাংলাদেশতো বহু ঠাইত এই জনগোষ্ঠীৰ লোক সিচৰতি হৈ আছে।

বসতিস্থান আৰু ভাষাৰ ফালৰ পৰা গাৰোসকলক আমবেং, মাতছি, মাতাবেং, গাৰাগানচি, দুৱাল, ৰুগা

আৰু মেগাম উপজনগোষ্ঠীত ভাগ কৰা হয়।

      কিংবদন্তী অনুসৰি গাৰোসকলৰ পূৰ্বপুৰুষ তিব্বতৰ থৰুৱা নামৰ ঠাইত আছিল। এসময়ত দুর্ভিক্ষই

দেখা দিয়াত জাপফা, জালিমফা, চুকফা, বঙ্গিফা আৰু বিঞ্জিফা এওঁলোকৰ নেতৃত্বত এইখন ঠাই এৰি

হিমালয় পর্বত অতিক্রম কৰি পোনতে কোচবিহাৰ পায়হি আৰু তাতে ভালেকেইবছৰ বসবাস কৰিছিল।

কিন্তু তাৰে পৰা অসমলৈ আহোঁতে সৰু সৰু ৰাজ্যৰ ৰজাবোৰ, যেনে— ধুবুৰী আৰু বিজনীৰ ৰজাসকলৰ লগত যুঁজ কৰি অৱশেষত ৰজা আব্রাচেনে হাব্রাঘাটত নিজৰ ঘাটি স্থাপন কৰিছিল আৰু চুবুৰীয়া ঠাই বিলাক নিজৰ নামত অন্তর্ভুক্ত কৰিছিল। কিছুমানে পৰস্পৰে অসন্তুষ্ট হৈ বেলেগ ফালে ফালৰি কাটি গাৰোপাহাৰত আৰু আন এটা গোটে বাংলাদেশত বাস কৰিবলৈ লয়।

       ধার্মিক দিশৰ পৰা গাৰোসকলৰ পূৰ্বপুৰুষে পূজা-অর্চনা কৰিছিল। এইদৰে পূজা কৰা লোকসমূহক

গাৰোসকলে সংসাৰেক বুলি কয়। এওঁলোকৰ দেৱ-দেৱী আছিল চালজং, গৱেৰা, খালখামে, আসিমা,

ডিংসিমা, সুসিমে আদি। দেৱ-দেৱী পূজা কৰোঁতে ঘৰচীয়া জীৱ-জন্তুক বলি দিয়া হৈছিল। কিন্তু উনৈশ

শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা গাৰোসকল খ্রীষ্টধর্মলৈ ধর্মান্তৰিত হ'বলৈ ধৰে আৰু পূজা-অর্চনা লুপ্ত হ’বলৈ

ধৰে। গাৰোসকলৰ জাতীয় উৎসৱ ওৱানগালাও।

       গাৰোসকলৰ ব্যৱহৃত বাদ্য যন্ত্ৰবোৰ হৈছে ঢামা খ্রাম (ঢোল), গগনা, মহৰ শিঙেৰে নির্মিত বাঁহৰ

পাইপ লগোৱা বাংসী-বাঁহী আদি। তদুপৰি ৰংবিৰঙৰ কানি কাপোৰ ব্যৱহাৰ কৰিছিল আৰু আঁঠুৰ

ওপৰলৈকে কাপোৰ পিন্ধিছিল।

বর্তমান গাৰোতিৰোতা সকলৰ ব্যৱহৃত কানি কাপোৰবোৰ দাগাবান্দা, দাগশাৰী, চুনী আদি।

সামাজিক ফালৰ পৰা গাৰোসকলৰ পৰিয়ালৰ গাঠনি মাতৃসূত্ৰৰ পৰা আৰম্ভ হয়। একাধিক পৰিয়াল

বা ব্যক্তিৰ মাজত লগ লাগি এটা মাহাৰী গঠন কৰা হয়। পৰম্পৰাগতভাৱে গাৰোসকলৰ জন্মগত

মাহাৰী অর্থাৎ উপাধি থকাৰ উপৰিও ওপৰঞ্চি উপাধি থাকে। উদাহৰণ স্বৰূপে আগিতক মাহাৰীৰ

এজন ব্যক্তিয়ে লগত ছাংমা লিখিব লাগে বা কিছুমানে নিলিখাকৈ কেৱল ছবাংমাকেই ব্যৱহাৰ কৰে।

গাৰো সমাজত মাহাৰীক ইমানেই গুৰুত্ব দিয়া হয় যে বেলেগ বেলেগ দুখন ঠাই বা দুখন ৰাষ্ট্ৰৰ হ'লেও

একে মাহাৰী বা উপাধিধাৰীৰ মাজত বৈবাহিক সম্বন্ধ কৰা নিষিদ্ধ, কাৰণ একে গোত্ৰৰ বুলি ধৰা হয়।

   আগৰ দিনত পাহাৰীয়া গাৰোসকলৰ ডেকা কালত শিক্ষাৰ প্রাণকেন্দ্ৰ আছিল নকপাচ্ছে বা ডেকাচাং।

ইয়াতে গাঁৱৰ সমূহ ডেকা গোট খাই বাঁহ-বেত আদি বিভিন্ন হাতৰ কাম কৰা, বাদ্যযন্ত্র বজোৱা, খেল-

ধেমালি কৰা আদি কার্য কৰিছিল। এইবোৰ এজন জ্যেষ্ঠ ভাতৃৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হৈছিল।

      স্বভাৱতে গাৰোসকল খঙাল আৰু উগ্ৰধৰণৰ আছিল। যাৰ ফলত চুবুৰীয়া ৰজাই শাসনাধীন কৰিব

পৰা নাছিল। এনেকি উপায়ন্তৰ হৈ ব্রিটিছসকলেও দমন নীতিৰ পৰিৱর্তে মিছনাৰীসকলৰ দ্বাৰা ধর্ম

প্রচাৰ কৰিবলৈ ধৰিলে। উপাসনালয়, বিদ্যালয় আদি স্থাপন কৰি ঠায়ে ঠায়ে মিছনাৰীসকলৰ দ্বাৰা

মিছন পৰিচালনা কৰিবলৈ দিয়া হ'ল। এইদৰে ঊনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰে পৰা গাৰােসকলৰ

সামাজিক পৰিৱৰ্তন হোৱা বুলি ক'ব পাৰি।

    খাদ্যাভাসত আমিষ ভোজীসকলে কুকুৰা, গাহৰি আৰু গোমাংস গ্রহণ কৰে। গাৰোসকলৰ অতি

প্রিয় খাদ্য শুকান মাছ আৰু খাৰ। বিভিন্ন ধৰণৰ সোৱাদ-যুক্ত আঞ্জা থকা সত্ত্বেও গাৰোসকলৰ খাদ্য-

তালিকাত শুকান মাছ আৰু খাৰৰ আঞ্জা অতি আৱশ্যক।

গাৰোসকলৰ কেইগৰাকীমান বিশিষ্ট ব্যক্তিৰ বিষয়ে চমুকৈ উল্লেখ কৰা হ'ল—

ৰামখে ওৱাথ্রে মোমিনঃ

    মেঘালয়ৰ বৰ্তমান উত্তৰ গাৰো পাহাৰত অৱস্থিত মাটছক গ্রে নামৰ সৰু এখন পাহাৰীয়া গাঁৱত ১৮৩৪

চনত ৰামখে ওৱাথ্রে মোমিনে জন্ম গ্রহণ কৰিছিল।

     ১৮৬৩ চনৰ ৮ ফেব্ৰুৱাৰীত ৰামখেই ৰেৰেণ্ট ড° মাইলচ ব্রনচনৰ দ্বাৰাই গুৱাহাটীৰ শুক্ৰেশ্বৰ ঘাটত

খ্রীষ্টান ধর্মত বাপ্তিষ্ট লৈছিল। তাৰ কিছুদিনৰ পিছতে দামৰালৈ আহি ৰামখেই এখন স্কুল স্থাপন কৰিছিল

আৰু অধ্যক্ষ হিচাপে কাম কৰিছিল। ৰামখে ওৱাথ্রে মোমিনে খ্রীষ্টান মিচনসমূহৰ ভাৰপ্ৰাপ্ত মিচনাৰী হিচাবেও কাম কৰিছিল। মিচনসমূহৰ ভিতৰত বর্তমান উত্তৰ গাৰো পাহাৰত অৱস্থিত ৰাজা শিমলা গাৰো বসতি হাঁৱত চল্লিশজনীয়া সদস্যৰে পোন প্রথমে এখন খ্রীষ্টান মিচন হিচাবে এটি গীর্জা ঘৰ স্থাপন কৰিছিল। ইয়াৰ পিছত ডামৰাত মিচন সংস্থাপন কৰিছিল আৰু এখন স্কুল স্থাপন কৰিছিল। পিছত ডামৰাৰ স্কুলখন শিক্ষক প্রশিক্ষণ কেন্দ্ৰলৈ উন্নীতকৰণ কৰা হৈছিল। অৱশ্যে সকলো দিশৰ পৰা সুবিধাজনক নোহোৱাৰ বাবে গোৱালপাৰালৈ উঠাই নিয়া হৈছিল। ৰামখে ওৱাথ্রে মোমিন কেবল মিচন আৰু স্কুল প্রতিষ্ঠাতাই নহয়, তেওঁ গোৱালপাৰা আৰু তুৰা নর্মাল স্কুলৰ প্ৰধান শিক্ষক হিচাবেও কাম কৰিছিল। ৰামখে এজন শিক্ষাবিদ, লেখক, গীতিকাৰ হিচাবে গাৰো সমাজৰ প্ৰথমজন ব্যক্তি আছিল। সেয়ে তেওঁ গাৰো সমাজৰ পথ-প্রদর্শক বুলি পৰিগণিত হৈছিল। তেওঁৰ হাতে লিখা কলা আৰু সংস্কৃতি বিষয়ক কিতাপখন মেঘালয় চৰকাৰে ১৯৯০ চনত প্রকাশ কৰিছিল। তেওঁৰ লিখিত ৪৫০০০ শব্দৰে বঙালী-গাৰো অভিধানখন চিৰস্মৰণীয় হৈ থাকিব। ৰামখে ওৱাগ্রে মোমিনে লিখা কবিতাসমূহ হ'ল—(১) ১৮৮১ চনত ‘বিচিক খ্রিতা’ (২) ১৮৮২ চনত ‘চিমানো আটছিয়ানি (৩) ১৮৮৩ চনত ‘ৰিপেংতাংখো নিকগ্রিকানি’ (৪) ১৮৮৪ চনত ‘আ. আকো দাকানি’ আৰু (৫) ‘ড’অৰাং

    ৰামখে ওৱাথ্রে মোমিনে ২১- টা গীত লিখি থৈ গৈছিল। যিবোৰ গীত খ্রীষ্টান সম্প্রদায়ৰ মানুহে গীজাত

উপসনাৰ সময়ত গায়। গীতৰ নাম আছিল ৰিঙানিৰাং’ বুলি নামকৰণ কৰা হৈছিল।

 গোৱালপাৰা জিলাৰ অন্তৰ্গত দুধনৈৰ দক্ষিণ প্রান্তত অৱস্থিত নিচানগ্রাম গাঁওখন গাৰো বসতি প্রধান গাঁও

আছিল আৰু ৰামখে মমিনে এই গাঁওখন আদর্শ গাঁও বুলি পৰিচিত কৰিছিল।

   ভাৰতৰ উত্তৰ-পূৱ প্ৰান্তৰ জনজাতীয় লেখকসকলৰ ভিতৰত ৰামখেও এজন আছিল। তদুপৰি ৰামখে

এজন সমাজ কর্মী আৰু অর্থনৈতিক সংস্কাৰক আছিল। সেয়ে কিছুমান মিছাৰীয়ে তেওঁক 'Father of Modern Garo Community' বুলি আখ্যা দিছিল।

ৰেভা. গিলবার্থ কে মাৰাকঃ

      ১৯২৫ চনত গিলবার্থ কে মাৰাক পশ্চিম খাচিয়া পাহাৰ আৰু দক্ষিণ কামৰূপ জিলাৰ সীমান্তত অৱস্থিত  ৰাংসাপাৰা গাঁৱত জন্ম গ্রহণ কৰিছিল। তেওঁ ভো, ৰামখে আৰু ছাংমাৰ একমাত্র পুতেক আছিল। তেওঁ ১৯৩৩ চনত প্রাথমিক শিক্ষা সাং কৰিছিল। ১৯৪১ চনত উচ্চ মাধ্যমিক পৰীক্ষাত উত্তীর্ণ হোৱা মাত্রে ড° ভিক্টৰ হিউগ’স্বর্ড ৰ সহযোগত চেৰাপুঞ্জি থিয়লজিকেল কলেজত পঢ়িবলৈ সুবিধা লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৪৯ চনত এল, টি. এইচ. পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হৈছিল। গিলবার্থ কে মাৰাক ১৯৬০ চনত লিনার্ড থিওলজিকেল কলেজৰ পৰা ‘ ডিগ্রী অব বেচালৰ অৱ ৰেলিজিয়াচ ইডুকেশন’ লাভ কৰিছিল।

  গিলৱাৰ্থ কে মাৰাক কামৰূপ জিলাৰ গোহালকোনা উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ত শিক্ষকতা কৰিছিল। তেওঁ

শিক্ষকতা কৰি থকা সময়ছোৱাত যোৰহাট চেমিনাৰিৰ অধ্যক্ষ ড° ডুফিচাই তেওঁক চিৰস্তাদাৰ (Registrar) পদত নিযুক্তি দিছিল। গিলবার্থ কে মাৰাক আৰু ড° ডুফিচা দুয়ো একমত হৈ ‘লিউ অব দা চেমিনাৰি স্কুল নামৰ পৰিৱর্তে ‘ইষ্টার্ণ থিওলজিকেল কলেজ’ নামেৰে নতুন নাম দিছিল।

  গিলবার্থ কে মাৰাক চুইজাৰলেণ্ডৰ জেনেভাৰ ৱর্ল্ড কাউন্সিল অব খ্রীষ্টিয়ান ইডুকেশনৰ মুখ্য কার্যালয়ত

ভাৰতৰ এজন পৰামৰ্শদাতা পদত নিযুক্ত হৈছিল।

   কিছুদিন পিছত ৱর্ল্ড কাউন্সিল অব চার্জৰ এজন সদস্য হিচাবেও তেওঁক নিয়োগ কৰিছিল। তাৰে এজন

সদস্য হিচাপে তেওঁ পৃথিৱীৰ বহু দেশ ভ্রমণ কৰিছিল। সেয়েহে তেওঁ থাইলেণ্ডৰ গীর্জাসমূহ, বর্তমানৰ ম্যানমাৰ, হংকং, জাপান, পাকিস্তান, ইজিপ্ত, লেবানন, এডেন, থিওপিয়া, কেনিয়া, তাঞ্জানিয়া, কঙ্গো, ইটালি, চুইজাৰলেণ্ড, ফ্রান্স আৰু জার্মানি আদি ঠাইও ভ্ৰমণ কৰিছিল।

গিলবার্থ কে মাৰাকৰ কর্মদক্ষতাৰ বাবে খ্রীষ্টিয়ান সংগঠনে তেওঁলৈ সসম্মানে ‘ভােৰেণ্ড’ উপাধি প্রদান

কৰে আৰু তেতিয়াৰ পৰা তেওঁ ৰেভা. গিলবার্থ কে মাৰাক বুলি পৰিচিত হৈছিল। ১৯৭২ চনত খ্রীষ্টিয়ান

লিটাৰেচাৰ ছেচাইটি অব ইণ্ডিয়ানৰ অনুৰোধমর্মে ইংৰাজী ভাষাৰ পবিত্র বাইবেলখন আকৌ গাৰো ভাষালৈ অনুবাদ কৰিছিল।

ৰেভা. গিলবার্থ কে মাৰাক কেৱল ঈশ্বৰ পৰায়ণ ব্যক্তিয়ে নহয়, তেওঁ সমূহীয়া শিক্ষাৰ প্রতি আগ্রহী হোৱাৰ

লগতে সাহিত্য, কাব্য আদি চিন্তা-চৰ্চাৰ ক্ষেত্ৰত বৰঙণি যোগাইছিল। তেওঁ লিখা কবিতাসমূহ এইদৰে নামকৰণ। কৰা হৈছিল—‘আং গিসিক খু আনিং বিদল-১ আৰু বিদল-২’ আৰু তেওঁৰ লিখা প্রবন্ধসমূহৰ ভিতৰত ‘গাৰোহিলচ দ্যা আদাৰ ডেজার্ট’ এইখনেই অন্যতম আছিল। ২০০৭ চনত মেঘালয়ৰ পশ্চিম গাৰোপাহাৰ জিলাৰ প্ৰধান নগৰ তুৰাত ৰেভা. গিলবার্থ কে মাৰাকে ইহলীলা সম্বৰণ কৰে।

সোনাৰাম ৰংৰকগ্র সাংমাঃ

সোনাৰাম ৰংৰকগ্রে সাংমা উত্তৰ-পূৱ গাৰো পাহাৰ আৰু গোৱালপাৰা জিলাৰ সীমান্তত অৱস্থিত নাছিংদিক নামৰ গাঁৱত ১৮৬৭ চনত জন্ম গ্রহণ কৰিছিল। তেওঁৰ পিতৃৰ নাম খাং গাবিল মোমিন আৰু মাতৃৰ নাম ছামৰে ৰংৰকগ্রে সাংমা আছিল। নিশানগ্রামত প্রাথমিক শিক্ষা শেষ কৰি তেওঁ তুৰা মিচন স্কুলত ষষ্ঠ শ্রেণীলৈ পঢ়িছিল। সেই সময়ত গাৰো পাহাৰত ষষ্ঠ শ্রেণীৰ ওপৰত শ্রেণী থকা বিদ্যালয় অর্থাৎ উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয় কতো নাছিল। গতিকে সোনাৰামৰ শিক্ষা ষষ্ঠ শ্রেণীতে সমাপ্ত হৈছিল। তেওঁ আছিল সাহসী, আত্মবিশ্বাসী, আনক সেৱা কৰি ভাল পোৱা আৰু মৰম-চেনেহ থকা। তদুপৰি তেওঁৰ আটাইতকৈ ভাল গুণ আছিল পৰৰ নিন্দনীয় বাক্যবোৰ হেয়জ্ঞান কৰা, বিভিন্ন ধৰণৰ অন্যায়-অত্যাচাৰবোৰ সহ্য কৰিব পৰা বিধৰ গুণবোৰ সোনাৰামৰ আছিল। সোনাৰামে সদায় অত্যাচাৰ-উৎপীৰণৰ বিৰোধিতা কৰিছিল আৰু সেইবোৰ সমুলঞ্চে নির্মূল কৰিবলৈ আপ্রাণ চেষ্টা চলাইছিল।

সেই সময়ত বৃটিছ চৰকাৰে জনসাধাৰণৰ হতুৱাই বিনা মজুৰিৰে কাম কৰাইছিল। তদুপৰি পাহাৰৰ গছ-

গছনি সংৰক্ষণৰ উদ্দেশ্যে গাৰো পাহাৰত থকা গাৰোসকলৰ ঝুম খেতি বন্ধ কৰিছিল। ব্রিটিছ চৰকাৰৰ এইকঠোৰ নীতিবোৰ তেওঁ সহ্য কৰিব নোৱাৰিছিল আৰু চৰকাৰৰ বিৰুদ্ধে প্রতিবাদ কৰিছিল। তেওঁ ব্রিটিছ চৰকাৰৰ ওচৰত শ্ৰমৰ বিনিময়ত গাঁৱৰ মানুহৰ পাৰিশ্রমিক দিবলৈ আৰু সংৰক্ষিত বনাঞ্চলসমূহ উঠাই ল'বলৈ দাবী জনাইছিল। ১৯১৬ চনৰ ২৭ আগষ্টত তেওঁ ইহলীলা সম্বৰণ কৰিছিল।

হাৱার্ড ডেনিচন মোমিনঃ 

   হাৱার্ড ডেনিচন মোমিনক ‘আধুনিক গাৰো সাহিত্যৰ জনক’ বুলি আখ্যা দিয়া হৈছিল। তেৱেঁই পোন

প্রথমে 'Achik ku-rang' অর্থাৎ ‘গাৰো মানুহৰ মাত’ নামৰ গাৰো ভাষাৰ এখন আলোচনী প্রকাশ কৰিছিল।

       প্রথমাৱস্থাত শিক্ষকতাই তেওঁৰ জীৱিকাৰ মূল পথ আছিল। কিন্তু পিছৰ কালছোৱাত সামাজিক কামত ব্যস্ততাৰে জীৱন অতিবাহিত কৰিছিল।

     ১৯১৩ চনৰ ২০ ফেব্ৰুৱাৰীত মেঘালয়ৰ সৰু চহৰ তুৰাত হাৱার্ড ডেনিচনৰ জন্ম হৈছিল। তেওঁৰ পিতৃ

জবাং ডি মাৰাক আমেৰিকালৈ পঢ়িবলৈ যোৱা গাৰো সম্প্রদায়ৰ ভিতৰত প্ৰথমজন ব্যক্তি আছিল। জবাং

ডি মাৰাক ১৯০৫ চনৰ পৰা ১৯১১ চনলৈকে আমেৰিকাৰ হাৱার্ড বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ‘ডেনিচন স্কুলত শিক্ষা লাভ কৰিছিল। তাৰে স্মৃতিস্বৰূপে তেওঁ নিজৰ জ্যেষ্ঠ পুত্ৰৰ নাম ‘হাৰৱার্ড ডেনিচন ডব্লিউ মোমিন’ বুলি ৰাখিছিল। ইয়াৰ অৰ্থ শিক্ষা আৰু ধৰ্মৰ উৎপত্তি। হাৰৱার্ড ডেনিচন ডব্লিউ মোমিনে কলিকতাত পঢ়ি থকা অৱস্থাত তেওঁৰ নাম ‘হাৱার্ড ডেনিচন মোমিন’ নামেৰে সলনি কৰিছিল।

তেওঁৰ ন বছৰ বয়সত কলকাতাৰ সেন্ট জেমচ ইংলিচ স্কুলত নাম ভর্তি কৰা হয়। এইখন স্কুলত পঢ়ি থকা

সময়ছোৱাত হাৱার্ড ডেনিচনৰ হাতে আঁকা ছবিখন লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা একাদশ কমনৱেলথ একজিভিচনলৈ পঠিওৱা হৈছিল আৰু হাৱার্ড ডেনিচনে সন্মানজনক পুৰস্কাৰ লাভ কৰিছিল। হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষাত উত্তীর্ণ হােৱাৰ পিছত তেওঁ কলকাতাৰ প্রেছিডেন্সি কলেজৰ পৰা ১৯৩৪ চনত স্নাতক ডিগ্রী লাভ কৰে, ১৯৩৬ চনত ইংৰাজী সাহিত্য বিষয়ত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্রী লাভ কৰিছিল। ইংৰাজীত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্রী লাভ কৰা গাৰো সম্প্রদায়ৰ ভিতৰত প্ৰথমজন ব্যক্তি আছিল হাৱার্ড ডেনিচন মোমিন।

  হাৱার্ড ডেনিচন মোমিনক তুৰাৰ শাসকীয় বিভাগত বিচাৰকৰ্তা নিযুক্তি দিয়া হৈছিল। ১৯৪০ চনত

গুৱাহাটীৰ কটন কলেজত ইংৰাজী বিষয়ৰ প্ৰবক্তা হিচাপে যোগদান কৰিছিল। কটন কলেজত কৰ্মৰত অৱস্থাত কিছুসংখ্যক গাৰো ছাত্র-ছাত্রীৰ সহযোগত তেওঁ ‘আছিক খুৰাং’ নামৰ আলোচনীখন প্রকাশ কৰিছিল।

তেওঁ লিখা কবিতাসমূহৰ ভিতৰত ১৯৪১ চনত ‘গাৰো মাত-বোল’, ‘NANGKO GISIK RAGEN

(তোমালৈ মনত পৰিব), DO.MA SKINI GIT' (চাতকী চৰাইৰ গীত), SENGWAT’ (জোনাকী

পৰুৱা), ‘ME.CHIKARO TA-MAKU’ (মাইকী আৰু তবাকু) আৰু ১৯৪২ চনত ‘BILSI GITAL

(নতুন বছৰ) এইবোৰেই প্রধান আছিল।

দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত শৰণাৰ্থীসকলৰ সহায়ৰ বাবে তেওঁ মণিপুৰলৈ গৈছিল।

    ১৯৯০ চনৰ ২২ ফেব্ৰুৱাৰীত তুৰ চহৰত ৭৭ তম মৃত্যু বার্ষিকীত হাৱার্ড ডেনিচন মোমিনলৈ স-

সন্মানে 'KA CHALANG' (খা ছালাং) প্রদান কৰা হয়।

প্রশ্নাৱলীঃ

১। গাৰোসকলৰ উপ-জনগোষ্ঠীবোৰ কি কি?

উত্তৰঃ ভাষাৰ ফালৰ পৰা গাৰোসকলক আমবেং, মাতছি, মাতাবেং, গাৰাগানচি, দুৱাল, ৰুগা

আৰু মেগাম উপজনগোষ্ঠীত ভাগ কৰা হয়। 

২। গাৰো বসতিপ্রধান অঞ্চলবোৰ কি কি ?

উত্তৰঃ বর্তমান গাৰো জনগোষ্ঠীৰ লোকসকলে পশ্চিম বঙ্গৰ পৰা আদিকৰি উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ প্ৰায় প্ৰতিখন ৰাজ্যত সিচৰতি হৈ থকাৰ উপৰিও বাংলাদেশতো বহু ঠাইত এই জনগোষ্ঠীৰ লোক সিঁচৰতি হৈ আছে।

৩। গাৰোসকলৰ পূজা কৰা লোকক কি বুলি কোৱা হয় ?

উত্তৰঃ সংসাৰে বুলি কোৱা হয় ৷

৪। গাৰোসকল আদিতে কি ধৰ্মৰ আছিল আৰু পিছত কি ধর্ম গ্রহণ কৰিছিল?

উত্তৰঃ   আদিতে হিন্দু ( সংসাৰে)   আৰু পিছত খ্ৰীষ্টধৰ্ম  লৈছিলে ৷ 

৫। গাৰোসকলৰ প্রধান বাদ্য-যন্ত্রসমূহ কি কি ?

উত্তৰঃ   গাৰোসকলৰ ব্যৱহৃত বাদ্য যন্ত্ৰবোৰ হৈছে ঢামা খ্রাম (ঢোল), গগনা, মহৰ শিঙেৰে নির্মিত বাঁহৰ

পাইপ লগোৱা বাংসী-বাঁহী আদি। 

৬। চমুটোকা লিখাঃ

(ক) ৰামখে ওৱাথ্রে মোমিন

(খ) ৰেভা, গিলবার্থ কে মাৰাক

(গ) সোনাৰাম ৰংৰকগ্রে সাংমা।

 (ঘ) হাৱার্ড ডেনিচন মোমিন।

উত্তৰঃ 

(ক) ৰামখে ওৱাথ্রে মোমিনঃ

 মেঘালয়ৰ বৰ্তমান উত্তৰ গাৰো পাহাৰত অৱস্থিত মাটছক গ্রে নামৰ সৰু এখন পাহাৰীয়া গাঁৱত ১৮৩৪

চনত ৰামখে ওৱাথ্রে মোমিনে জন্ম গ্রহণ কৰিছিল।

     ১৮৬৩ চনৰ ৮ ফেব্ৰুৱাৰীত ৰামখেই ৰেৰেণ্ট ড° মাইলচ ব্রনচনৰ দ্বাৰাই গুৱাহাটীৰ শুক্ৰেশ্বৰ ঘাটত

খ্রীষ্টান ধর্মত বাপ্তিষ্ট লৈছিল। তাৰ কিছুদিনৰ পিছতে দামৰালৈ আহি ৰামখেই এখন স্কুল স্থাপন কৰিছিল

আৰু অধ্যক্ষ হিচাপে কাম কৰিছিল। ৰামখে ওৱাথ্রে মোমিনে খ্রীষ্টান মিচনসমূহৰ ভাৰপ্ৰাপ্ত মিচনাৰী হিচাবেও কাম কৰিছিল। মিচনসমূহৰ ভিতৰত বর্তমান উত্তৰ গাৰো পাহাৰত অৱস্থিত ৰাজা শিমলা গাৰো বসতি হাঁৱত চল্লিশজনীয়া সদস্যৰে পোন প্রথমে এখন খ্রীষ্টান মিচন হিচাবে এটি গীর্জা ঘৰ স্থাপন কৰিছিল। ইয়াৰ পিছত ডামৰাত মিচন সংস্থাপন কৰিছিল আৰু এখন স্কুল স্থাপন কৰিছিল। পিছত ডামৰাৰ স্কুলখন শিক্ষক প্রশিক্ষণ কেন্দ্ৰলৈ উন্নীতকৰণ কৰা হৈছিল। অৱশ্যে সকলো দিশৰ পৰা সুবিধাজনক নোহোৱাৰ বাবে গোৱালপাৰালৈ উঠাই নিয়া হৈছিল। ৰামখে ওৱাথ্রে মোমিন কেবল মিচন আৰু স্কুল প্রতিষ্ঠাতাই নহয়, তেওঁ গোৱালপাৰা আৰু তুৰা নর্মাল স্কুলৰ প্ৰধান শিক্ষক হিচাবেও কাম কৰিছিল। ৰামখে এজন শিক্ষাবিদ, লেখক, গীতিকাৰ হিচাবে গাৰো সমাজৰ প্ৰথমজন ব্যক্তি আছিল। সেয়ে তেওঁ গাৰো সমাজৰ পথ-প্রদর্শক বুলি পৰিগণিত হৈছিল। তেওঁৰ হাতে লিখা কলা আৰু সংস্কৃতি বিষয়ক কিতাপখন মেঘালয় চৰকাৰে ১৯৯০ চনত প্রকাশ কৰিছিল। তেওঁৰ লিখিত ৪৫০০০ শব্দৰে বঙালী-গাৰো অভিধানখন চিৰস্মৰণীয় হৈ থাকিব। ৰামখে ওৱাগ্রে মোমিনে লিখা কবিতাসমূহ হ'ল—(১) ১৮৮১ চনত ‘বিচিক খ্রিতা’ (২) ১৮৮২ চনত ‘চিমানো আটছিয়ানি (৩) ১৮৮৩ চনত ‘ৰিপেংতাংখো নিকগ্রিকানি’ (৪) ১৮৮৪ চনত ‘আ. আকো দাকানি’ আৰু (৫) ‘ড’অৰাং

    ৰামখে ওৱাথ্রে মোমিনে ২১- টা গীত লিখি থৈ গৈছিল। যিবোৰ গীত খ্রীষ্টান সম্প্রদায়ৰ মানুহে গীজাত

উপসনাৰ সময়ত গায়। গীতৰ নাম আছিল ৰিঙানিৰাং’ বুলি নামকৰণ কৰা হৈছিল।

 গোৱালপাৰা জিলাৰ অন্তৰ্গত দুধনৈৰ দক্ষিণ প্রান্তত অৱস্থিত নিচানগ্রাম গাঁওখন গাৰো বসতি প্রধান গাঁও

আছিল আৰু ৰামখে মমিনে এই গাঁওখন আদর্শ গাঁও বুলি পৰিচিত কৰিছিল।

   ভাৰতৰ উত্তৰ-পূৱ প্ৰান্তৰ জনজাতীয় লেখকসকলৰ ভিতৰত ৰামখেও এজন আছিল। তদুপৰি ৰামখে

এজন সমাজ কর্মী আৰু অর্থনৈতিক সংস্কাৰক আছিল। সেয়ে কিছুমান মিছাৰীয়ে তেওঁক 'Father of Modern Garo Community' বুলি আখ্যা দিছিল।

(খ) ৰেভা, গিলবার্থ কে মাৰাকঃ

১৯২৫ চনত গিলবার্থ কে মাৰাক পশ্চিম খাচিয়া পাহাৰ আৰু দক্ষিণ কামৰূপ জিলাৰ সীমান্তত অৱস্থিত  ৰাংসাপাৰা গাঁৱত জন্ম গ্রহণ কৰিছিল। তেওঁ ভো, ৰামখে আৰু ছাংমাৰ একমাত্র পুতেক আছিল। তেওঁ ১৯৩৩ চনত প্রাথমিক শিক্ষা সাং কৰিছিল। ১৯৪১ চনত উচ্চ মাধ্যমিক পৰীক্ষাত উত্তীর্ণ হোৱা মাত্রে ড° ভিক্টৰ হিউগ’স্বর্ড ৰ সহযোগত চেৰাপুঞ্জি থিয়লজিকেল কলেজত পঢ়িবলৈ সুবিধা লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৪৯ চনত এল, টি. এইচ. পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হৈছিল। গিলবার্থ কে মাৰাক ১৯৬০ চনত লিনার্ড থিওলজিকেল কলেজৰ পৰা ‘ ডিগ্রী অব বেচালৰ অৱ ৰেলিজিয়াচ ইডুকেশন’ লাভ কৰিছিল।

  গিলৱাৰ্থ কে মাৰাক কামৰূপ জিলাৰ গোহালকোনা উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ত শিক্ষকতা কৰিছিল। তেওঁ

শিক্ষকতা কৰি থকা সময়ছোৱাত যোৰহাট চেমিনাৰিৰ অধ্যক্ষ ড° ডুফিচাই তেওঁক চিৰস্তাদাৰ (Registrar) পদত নিযুক্তি দিছিল। গিলবার্থ কে মাৰাক আৰু ড° ডুফিচা দুয়ো একমত হৈ ‘লিউ অব দা চেমিনাৰি স্কুল নামৰ পৰিৱর্তে ‘ইষ্টার্ণ থিওলজিকেল কলেজ’ নামেৰে নতুন নাম দিছিল।

  গিলবার্থ কে মাৰাক চুইজাৰলেণ্ডৰ জেনেভাৰ ৱর্ল্ড কাউন্সিল অব খ্রীষ্টিয়ান ইডুকেশনৰ মুখ্য কার্যালয়ত

ভাৰতৰ এজন পৰামৰ্শদাতা পদত নিযুক্ত হৈছিল।

   কিছুদিন পিছত ৱর্ল্ড কাউন্সিল অব চার্জৰ এজন সদস্য হিচাবেও তেওঁক নিয়োগ কৰিছিল। তাৰে এজন

সদস্য হিচাপে তেওঁ পৃথিৱীৰ বহু দেশ ভ্রমণ কৰিছিল। সেয়েহে তেওঁ থাইলেণ্ডৰ গীর্জাসমূহ, বর্তমানৰ ম্যানমাৰ, হংকং, জাপান, পাকিস্তান, ইজিপ্ত, লেবানন, এডেন, থিওপিয়া, কেনিয়া, তাঞ্জানিয়া, কঙ্গো, ইটালি, চুইজাৰলেণ্ড, ফ্রান্স আৰু জার্মানি আদি ঠাইও ভ্ৰমণ কৰিছিল।

গিলবার্থ কে মাৰাকৰ কর্মদক্ষতাৰ বাবে খ্রীষ্টিয়ান সংগঠনে তেওঁলৈ সসম্মানে ‘ভোৰেণ্ড’ উপাধি প্রদান

কৰে আৰু তেতিয়াৰ পৰা তেওঁ ৰেভা. গিলবার্থ কে মাৰাক বুলি পৰিচিত হৈছিল। ১৯৭২ চনত খ্রীষ্টিয়ান

লিটাৰেচাৰ ছেচাইটি অব ইণ্ডিয়ানৰ অনুৰোধমর্মে ইংৰাজী ভাষাৰ পবিত্র বাইবেলখন আকৌ গাৰো ভাষালৈ অনুবাদ কৰিছিল।

ৰেভা. গিলবার্থ কে মাৰাক কেৱল ঈশ্বৰ পৰায়ণ ব্যক্তিয়ে নহয়, তেওঁ সমূহীয়া শিক্ষাৰ প্রতি আগ্রহী হোৱাৰ

লগতে সাহিত্য, কাব্য আদি চিন্তা-চৰ্চাৰ ক্ষেত্ৰত বৰঙণি যোগাইছিল। তেওঁ লিখা কবিতাসমূহ এইদৰে নামকৰণ। কৰা হৈছিল—‘আং গিসিক খু আনিং বিদল-১ আৰু বিদল-২’ আৰু তেওঁৰ লিখা প্রবন্ধসমূহৰ ভিতৰত ‘গাৰোহিলচ দ্যা আদাৰ ডেজার্ট’ এইখনেই অন্যতম আছিল। ২০০৭ চনত মেঘালয়ৰ পশ্চিম গাৰোপাহাৰ জিলাৰ প্ৰধান নগৰ তুৰাত ৰেভা. গিলবার্থ কে মাৰাকে ইহলীলা সম্বৰণ কৰে।

(গ) সোনাৰাম ৰংৰকগ্রে সাংমাঃ

সোনাৰাম ৰংৰকগ্রে সাংমা উত্তৰ-পূৱ গাৰো পাহাৰ আৰু গোৱালপাৰা জিলাৰ সীমান্তত অৱস্থিত নাছিংদিক নামৰ গাঁৱত ১৮৬৭ চনত জন্ম গ্রহণ কৰিছিল। তেওঁৰ পিতৃৰ নাম খাং গাবিল মোমিন আৰু মাতৃৰ নাম ছামৰে ৰংৰকগ্রে সাংমা আছিল। নিশানগ্রামত প্রাথমিক শিক্ষা শেষ কৰি তেওঁ তুৰা মিচন স্কুলত ষষ্ঠ শ্রেণীলৈ পঢ়িছিল। সেই সময়ত গাৰো পাহাৰত ষষ্ঠ শ্রেণীৰ ওপৰত শ্রেণী থকা বিদ্যালয় অর্থাৎ উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয় কতো নাছিল। গতিকে সোনাৰামৰ শিক্ষা ষষ্ঠ শ্রেণীতে সমাপ্ত হৈছিল। তেওঁ আছিল সাহসী, আত্মবিশ্বাসী, আনক সেৱা কৰি ভাল পোৱা আৰু মৰম-চেনেহ থকা। তদুপৰি তেওঁৰ আটাইতকৈ ভাল গুণ আছিল পৰৰ নিন্দনীয় বাক্যবোৰ হেয়জ্ঞান কৰা, বিভিন্ন ধৰণৰ অন্যায়-অত্যাচাৰবোৰ সহ্য কৰিব পৰা বিধৰ গুণবোৰ সোনাৰামৰ আছিল। সোনাৰামে সদায় অত্যাচাৰ-উৎপীৰণৰ বিৰোধিতা কৰিছিল আৰু সেইবোৰ সমুলঞ্চে নির্মূল কৰিবলৈ আপ্রাণ চেষ্টা চলাইছিল।

সেই সময়ত বৃটিছ চৰকাৰে জনসাধাৰণৰ হতুৱাই বিনা মজুৰিৰে কাম কৰাইছিল। তদুপৰি পাহাৰৰ গছ-

গছনি সংৰক্ষণৰ উদ্দেশ্যে গাৰো পাহাৰত থকা গাৰোসকলৰ ঝুম খেতি বন্ধ কৰিছিল। ব্রিটিছ চৰকাৰৰ এইকঠোৰ নীতিবোৰ তেওঁ সহ্য কৰিব নোৱাৰিছিল আৰু চৰকাৰৰ বিৰুদ্ধে প্রতিবাদ কৰিছিল। তেওঁ ব্রিটিছ চৰকাৰৰ ওচৰত শ্ৰমৰ বিনিময়ত গাঁৱৰ মানুহৰ পাৰিশ্রমিক দিবলৈ আৰু সংৰক্ষিত বনাঞ্চলসমূহ উঠাই ল'বলৈ দাবী জনাইছিল। ১৯১৬ চনৰ ২৭ আগষ্টত তেওঁ ইহলীলা সম্বৰণ কৰিছিল।

 (ঘ) হাৱার্ড ডেনিচন মোমিনঃ

  হাৱার্ড ডেনিচন মোমিনক ‘আধুনিক গাৰো সাহিত্যৰ জনক’ বুলি আখ্যা দিয়া হৈছিল। তেৱেঁই পোন

প্রথমে 'Achik ku-rang' অর্থাৎ ‘গাৰো মানুহৰ মাত’ নামৰ গাৰো ভাষাৰ এখন আলোচনী প্রকাশ কৰিছিল।

       প্রথমাৱস্থাত শিক্ষকতাই তেওঁৰ জীৱিকাৰ মূল পথ আছিল। কিন্তু পিছৰ কালছোৱাত সামাজিক কামত ব্যস্ততাৰে জীৱন অতিবাহিত কৰিছিল।

     ১৯১৩ চনৰ ২০ ফেব্ৰুৱাৰীত মেঘালয়ৰ সৰু চহৰ তুৰাত হাৱার্ড ডেনিচনৰ জন্ম হৈছিল। তেওঁৰ পিতৃ

জবাং ডি মাৰাক আমেৰিকালৈ পঢ়িবলৈ যোৱা গাৰো সম্প্রদায়ৰ ভিতৰত প্ৰথমজন ব্যক্তি আছিল। জবাং

ডি মাৰাক ১৯০৫ চনৰ পৰা ১৯১১ চনলৈকে আমেৰিকাৰ হাৱার্ড বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ‘ডেনিচন স্কুলত শিক্ষা লাভ কৰিছিল। তাৰে স্মৃতিস্বৰূপে তেওঁ নিজৰ জ্যেষ্ঠ পুত্ৰৰ নাম ‘হাৰৱার্ড ডেনিচন ডব্লিউ মোমিন’ বুলি ৰাখিছিল। ইয়াৰ অৰ্থ শিক্ষা আৰু ধৰ্মৰ উৎপত্তি। হাৰৱার্ড ডেনিচন ডব্লিউ মোমিনে কলিকতাত পঢ়ি থকা অৱস্থাত তেওঁৰ নাম ‘হাৱার্ড ডেনিচন মোমিন’ নামেৰে সলনি কৰিছিল।

তেওঁৰ ন বছৰ বয়সত কলকাতাৰ সেন্ট জেমচ ইংলিচ স্কুলত নাম ভর্তি কৰা হয়। এইখন স্কুলত পঢ়ি থকা

সময়ছোৱাত হাৱার্ড ডেনিচনৰ হাতে আঁকা ছবিখন লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা একাদশ কমনৱেলথ একজিভিচনলৈ পঠিওৱা হৈছিল আৰু হাৱার্ড ডেনিচনে সন্মানজনক পুৰস্কাৰ লাভ কৰিছিল। হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষাত উত্তীর্ণ হোৱাৰ পিছত তেওঁ কলকাতাৰ প্রেছিডেন্সি কলেজৰ পৰা ১৯৩৪ চনত স্নাতক ডিগ্রী লাভ কৰে, ১৯৩৬ চনত ইংৰাজী সাহিত্য বিষয়ত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্রী লাভ কৰিছিল। ইংৰাজীত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্রী লাভ কৰা গাৰো সম্প্রদায়ৰ ভিতৰত প্ৰথমজন ব্যক্তি আছিল হাৱার্ড ডেনিচন মোমিন।

  হাৱার্ড ডেনিচন মোমিনক তুৰাৰ শাসকীয় বিভাগত বিচাৰকৰ্তা নিযুক্তি দিয়া হৈছিল। ১৯৪০ চনত

গুৱাহাটীৰ কটন কলেজত ইংৰাজী বিষয়ৰ প্ৰবক্তা হিচাপে যোগদান কৰিছিল। কটন কলেজত কৰ্মৰত অৱস্থাত কিছুসংখ্যক গাৰো ছাত্র-ছাত্রীৰ সহযোগত তেওঁ ‘আছিক খুৰাং’ নামৰ আলোচনীখন প্রকাশ কৰিছিল।

তেওঁ লিখা কবিতাসমূহৰ ভিতৰত ১৯৪১ চনত ‘গাৰো মাত-বোল’, ‘NANGKO GISIK RAGEN

(তোমালৈ মনত পৰিব), DO.MA SKINI GIT' (চাতকী চৰাইৰ গীত), SENGWAT’ (জোনাকী

পৰুৱা), ‘ME.CHIKARO TA-MAKU’ (মাইকী আৰু তবাকু) আৰু ১৯৪২ চনত ‘BILSI GITAL

(নতুন বছৰ) এইবোৰেই প্রধান আছিল।

দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত শৰণাৰ্থীসকলৰ সহায়ৰ বাবে তেওঁ মণিপুৰলৈ গৈছিল।

    ১৯৯০ চনৰ ২২ ফেব্ৰুৱাৰীত তুৰ চহৰত ৭৭ তম মৃত্যু বার্ষিকীত হাৱার্ড ডেনিচন মোমিনলৈ স-

সন্মানে 'KA CHALANG' (খা ছালাং) প্রদান কৰা হয়।